Բլոգ

Էզոֆագիալ ռեֆլյուքսը այն վիճակն է, երբ ստամոքսի պարունակությունը, այդ թվում՝ թթուն, մարսողական հյութերը կամ երբեմն սննդի մնացորդները, բարձրանում են դեպի կերակրափող: Կերակրափողը միացնում է բերանը ստամոքսին, և նորմալ պայմաններում այնտեղ կա հատուկ օղակաձև մկան՝ ստորին էզոֆագիալ սպիները, որը բացվում է միայն կուլ տալու ժամանակ, իսկ հետո փակվում է՝ կանխելու համար ստամոքսի պարունակության վերադարձը դեպի կերակրափող: Երբ այս մկանն ինչ-որ պատճառով թուլանում է կամ չի փակվում լիարժեք, ստամոքսի թթուն կարող է բարձրանալ վերև՝ առաջացնելով գրգռում, այրոց, ցավ կամ այլ տհաճ զգացողություններ: Ռեֆլյուքսի հիմնական պատճառները 1. Ստորին էզոֆագիալ սպինտերի թուլացում՝ ամենատարածված պատճառն է: 2. Ստամոքսի բարձր ճնշում, ավել քաշ, հղիություն, կամ ծանր սնունդ ընդունելուց հետո: 3. Որոշ սննդամթերքներ և խմիչքներ, որոնք կարող են բարձրացնել ռեֆլյուքսի հավանականությունը, այդ թվում՝ սուրճը, ալկոհոլը, գազավորված ըմպելիքները, շոկոլադը, ճարպային ու տապակած ուտեստները: 4. Ծխախոտ և ալկոհոլ թուլացնում են ստորին էզոֆագիալ սպինտերը: 5. Դեղամիջոցներ՝ որոշ հակաբորբոքայիններ, արյան ճնշման դեղեր: 6. Ստրես և անհանգստություն՝ որոնք ազդում են մարսողական համակարգի վրա և կարող են նպաստել ռեֆլյուքսի զարգացմանը: Հիմնական ախտանիշներն են • Կրծքավանդակի այրոց՝ հատկապես ուտելուց հետո կամ պառկած վիճակում: • Դառնահամ կամ թթու համ բերանում: • Քոր կամ ցավ կոկորդում: • Խռպոտ ձայն կամ հազ, հատկապես առավոտյան: • Փքվածություն կամ գազեր, սրտխառնոց: • Հազվադեպ՝ շնչառության դժվարություն կամ կոկորդի ցավ, որը չի անցնում: Չբուժելու դեպքում թթվի ազդեցությունը կարող է վնասել կերակրափողի լորձաթաղանթը՝ առաջացնելով էզոֆագետ, խոցեր և արյունահոսություն, բարետի էզոֆագետ կամ նույնիսկ շնչառական խնդիրներ՝ ասթմայի սրացում, քրոնիկ հազ: Սննդակարգ և ապրելակերպ • Խուսափել չափազանց կծու, յուղոտ, թթու մթերքներից: • Չուտել քնելուց առաջ՝ սա կարող է հանգեցնել ավելորդ թթվի առաջացմանը ստամոքսում: • Ուտել փոքր բաժիններով հաճախակի՝ ավելի քիչ չափաբառությամբ սնունդ ընդունելը օգնում է նվազեցնել ռեֆլյուքսի հավանականությունը: • Նվազեցնել սուրճը, շոկոլադը, գազավորված ըմպելիքները: • Ուտել թեթև սնունդ՝ օրինակ՝ վարսակ, բանան, բանջարեղեն, խաշած միս, սուպիկներ սովորական ջրով: • Պառկելուց առաջ չուտել՝ որպեսզի նվազեցնի վերև բարձրանալու հավանականությունը: • Քնելուց գլխի հատվածը բարձրացնել՝ այսպիսի դիրքն օգնում է սեղմելու մկանին և կանխում է ստամոքսի պարունակության վերադառնալը: • Ավել քաշի դեպքում աստիճանաբար նիհարել՝ ավելորդ քաշը կարող է նպաստել ռեֆլյուքսի առաջացմանը: • Չափազանց նեղ հագուստ չկրելու՝ սեղմող հագուստը կարող է ճնշում գործադրել ստամոքսի վրա: • Չծխել և չխմել՝ ծխախոտը և ալկոհոլը խանգարում են ստորին էզոֆագիալ սպինտերի նորմալ գործառույթը: Բուժում Էզոֆագիալ ռեֆլյուքսը հաճախ հանդիպող, բայց վերահսկելի վիճակ է: Այն պահանջում է պարբերաբար բուժման մոտեցում՝ օժանդակ դեղամիջոցներով և ապրելակերպի փոփոխություններով: Գործընթացը կարող է ներառել պրոթոնային պոմպի ինհիբիտորներ, ալկոհոլի և ծխախոտի բացառում, ինչպես նաև ռեֆլյուքսին հակադրվող հատուկ դիետա: Եթե ախտանիշները շարունակվում են, կամ եթե նրանք անընդհատ վերադառնում են, անհրաժեշտ է դիմել բժշկի՝ բուժման համապատասխան միջոցներ սահմանելու համար:

Ծնկան հոդի վրա ամենօրյա ծանրաբեռնվածությունը շատ մեծ է։ Այն բավականին խոշոր հոդ է, որը արտաքինից և ներսից պատված է կապաններով և ջլերով, որոնք ապահովում են հոդի կայունությունը։ Իրականում հոդաճառը նյարդավորված չէ։ Տարիքի հետ հոդաճառների մաշվածության, քաշի ավելացման հետ մեծանում է հոդակապանային ապարատի վրա լարվածությունը, որն հանգեցնում է հոդաբորբի և դեստրուկտիվ պրոցեսների զարգացման, և այդ ժամանակ հիվանդը զգում է ցավ ծնկան հոդում։ Համաշխարհային վիճակագրական տվյալների համաձայն՝ յուրաքանչյուր 10-րդ մարդու, 55 տարեկանից բարձր խմբում, առկա է գոնարթրիտ, և դրանցից յուրաքանչյուր 4-րդը դառնում է հաշմանդամ և ենթակա է ծնկան հոդերի էնդոպրոթեզավորման։ Ծնկան հոդերում ցավի պատճառներից են՝ 1. Օստեոարթրիտ, որի հիմնական պատճառը հոդաճառների մաշվածությունն է, 2. Արթրիտ կամ հոդաբորբ, որը կարող է հանդիպել ռևմատոիդ արթրիտի, ռեակտիվ արթրիտի, պսորիատիկ արթրիտի, սեպտիկ կամ վարակային արթրիտների, պարբերական հիվանդության, պոդագրայի և այլ հոդաբորբերի դեպքում, 3. Ավելորդ քաշի, ճարպակալման դեպքում՝ այդ ժամանակ մեծանում է ծնկան հոդերի վրա ծանրաբեռնվածությունը, 4. Վիտամին D-ի դեֆիցիտի դեպքում, 5. Ստորին վերջույթների արյան շրջանառության խանգարման ժամանակ, օրինակ՝ ստորին վերջույթների վարիկոզ հիվանդության, արտահայտված լիմֆոստազի, ստորին վերջույթների զարկերակների օբլիտերացնող հիվանդության ժամանակ, 6. Մի շարք անեմիաների դեպքում, 7. Ֆիզիկական գերծանրաբեռնվածության ժամանակ։ Ե՞րբ պետք է դիմել բժշկի՝ 1. Եթե ցավը շարունակական բնույթ է կրում և գնալով ինտենսիվանում է, ցավազրկող պրեպարատների ֆոնի վրա առկա է միայն ժամանակավոր էֆեկտ, 2. Առկա է կարմրություն և տեղային ջերմության բարձրացում, 3. Դժվարացած են ծնկան հոդերի շարժումները, հատկապես՝ աստիճաններ բարձրանալը և իջնելը, 4. Ծնկան հոդերում լսվում կամ շոշափվում է կրեպիտացիա՝ այսպես կոչված խրթոց, 5. Եթե ունեցել եք ծնկան հոդի մաշկի վրա որևէ վերք կամ միջատի խայթոց, որից հետո դիտվել է հոդաբորբ՝ հիպերեմիայով և տեղային ջերմության բարձրացումով։ Գոնարթրիտով (ծնկան հոդի բորբոքում) հիվանդների մոտ կարող է դիտվել անեմիա։ Վերջինս կարող է լինել ինչպես հիմնական հիվանդության դրսևորում, այնպես էլ հենց ինքը՝ անեմիան, կարող է առաջացնել հոդաբորբեր։ Օրինակ՝ ռևմատոիդ արթրիտի ժամանակ արյան պատկերում կարող ենք ունենալ անեմիա, թրոմբոցիտոզ, բարձր ԷՆԱ-ի ցուցանիշներ, որոնք հիվանդության լաբորատոր ակտիվության ցուցանիշներ են։ Այդ դեպքում անհրաժեշտություն չկա բուժել անեմիան՝ օրինակ օգտագործելով երկաթի պրեպարատներ, այլ բավական է ճիշտ հակաբորբոքային թերապիայով հանել հիվանդության ակտիվությունը, սրացումը, հոդաբորբերը, և լաբորատոր մարկերները ինքնաբերաբար կկարգավորվեն։ Հոդաբորբերի ժամանակ անեմիա զարգացման պատճառներից կարող է լինել ոչ ստերոիդային պրեպարատների (օրինակ՝ դիկլոֆենակ, իբուպրոֆեն, արտրալ, ինդոմետացին) երկարատև օգտագործումը, որոնք կարող են դառնալ պատճառ գաստրիտների, խոցային հիվանդությունների զարգացման։ Վերջինների դրսևորում կարող է լինել անեմիան։ Ծնկան հոդերում ցավը կարող է կրել պրոֆեսիոնալ բնույթ։ Օրինակ՝ ֆուտբոլիստների մոտ ծնկան հոդերի վնասումը շատ տարածված է, որովհետև ֆուտբոլը ներառում է արագ վազք, հանկարծակի կանգառներ ու շրջադարձեր, ցատկեր, հարվածներ։ Ֆուտբոլիստների մոտ կարող է ձգվել կամ պատռվել խաչաձև կապանը, կարող են վնասվել ծնկի մահիկները (մենիսկները), ծնկափոսի տեղաշարժ, հոդերի բորբոքում կամ մկանային ձգումներ։ Վիտամին D-ի և մագնեզիումի անբավարարության ժամանակ նույնպես կարող են դիտվել ծնկան հոդերում ցավեր, մկանացավ։ Հատկապես կարևոր է մագնեզիումի դեֆիցիտի լրացումը, քանի որ վիտամին D-ի փոխանակության բոլոր ֆերմենտները պահանջում են մագնեզիում որպես կոֆակտոր։ Նույնիսկ այն դեպքերում, երբ կմախքային հյուսվածքներում մագնեզիումը նվազում է, արյան մեջ նրա մակարդակը կարող է մնալ նորմայի սահմաններում, որը կոչվում է քրոնիկ թաքնված մագնեզիումի անբավարարություն։

Ենթասուր թիրեոիդիտը վահանաձև գեղձի բորբոքային հիվանդություն է։ Այս հիվանդությամբ կանայք տառապում են առավել հաճախ, քան տղամարդիկ։ Սովորաբար հանդիպում է 30-50 տարեկան հասակում։ Պատճառներ Հիվանդությունը կարող է առաջանալ վիրուսային վարակներից հետո, օրինակ՝ կոքսակի, գրիպի, ադենովիրուսային վարակներից հետո։ Ընդհանուր ախտանիշներ • Հոգնածություն • Հյուծվածություն • Գլխացավ • Մկանային ցավեր • Հոդացավեր Հիվանդության փուլերը Ենթասուր թիրեոիդիտը հիմնականում ունի երեք փուլ․ 1-ին փուլ՝ հիպերթիրեոզ Այս փուլում դիտվում են հետևյալ ախտանիշները․ • Հաճախասրտություն • Քաշի կորուստ • Նյարդայնություն • Դող • Վահանաձև գեղձի մեծացում • Ցավ վահանաձև գեղձի շրջանում, որը ճառագայթում է դեպի պարանոց, ծոծրակ, ականջներ կամ ստորին ծնոտ • Երբեմն՝ կլման ակտի դժվարացում • Ավշային հանգույցների մեծացում • Ջերմության բարձրացում Ժամանակի ընթացքում հիպերթիրեոզը փոխարինվում է 2-րդ՝ էութիրեոիդ փուլով, որի ընթացքում կլինիկական ախտանշանները մեղմանում են։ Հնարավոր է նաև 3-րդ՝ հիպոթիրեոիդ փուլ, որը սովորաբար անցողիկ է։ Հիվանդության ընթացքը տևում է մի քանի շաբաթից մինչև մի քանի ամիս։ Ախտորոշում Ախտորոշման համար կատարվում են․ 1. Լաբորատոր հետազոտություններ – արյան ընդհանուր քննություն, Ց-ռեակտիվ սպիտակուցի մակարդակ, վահանաձև գեղձի հորմոնների հետազոտություն։ 2. Վահանաձև գեղձի ուլտրաձայնային հետազոտություն (ՈՒՁՀ) – գեղձը դրսևորվում է որպես անհամասեռ, հիպոէխոգեն։ 3. Վահանաձև գեղձի սցինտիգրաֆիա – վնասված հատվածները կարող են երևալ որպես «սառը հանգույցներ»։ 4. Բարակ ասեղային ասպիրացիոն բիոպսիա – կատարվում է հյուսվածքաբանական հետազոտություն։ Բուժում Ենթասուր թիրեոիդիտը հիմնականում ինքնաբուժվում է մինչև 12 ամսվա ընթացքում։ • Թեթև ցավային ախտանիշների դեպքում կիրառվում են ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային դեղամիջոցներ։ • Ավելի սուր դեպքերում նշանակվում են գլյուկոկորտիկոիդներ, որոնք պետք է ընդունել միայն բժշկական սխեմայով։ • Հիպերթիրեոզի փուլում ցուցված է բետա-ադրենոբլոկատորների օգտագործում։ • Հիպոթիրեոիդ փուլում հազվադեպ է անհրաժեշտ հորմոնների փոխարինող թերապիա։ Եզրակացություն Հիվանդության ընթացքը հիմնականում բարենպաստ է։ Միայն 2–5% դեպքերում կարող է զարգանալ մշտական հիպոթիրեոզ։ Նման ախտանիշների դեպքում անհրաժեշտ է դիմել էնդոկրինոլոգի խորհրդատվությանը Դալիմեդ բժշկական կենտրոնում։

Ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոնը (ԱԿՏՀ) կամ կորտիկոտրոպինը պեպտիդային հորմոն է, որը բաղկացած է 39 ամինաթթուներից: Այն արտադրվում է ուղեղի առաջային հիպոֆիզում՝ որպես պրոօպիոմելանոկորտինի (ՊՕՄԿ) նախորդող մոլեկուլի մաս: Հյուսվածքային ճեղքման արդյունքում առաջանում են ԱԿՏՀ և մի շարք այլ կապակցված պեպտիդներ: ԱԿՏՀ-ն խթանում է գլյուկոկորտիկոիդների (հատկապես կորտիզոլի) սինթեզըը և սեկրեցիան մակերիկամների կեղևի կողմից: Գլյուկոկորտիկոիդների արտադրությունը կարգավորվում է տարբեր գործոններով: Խթանումից հետո (օրինակ՝ ֆիզիկական ակտիվությամբ կամ ներքին կենսաբանական մեխանիզմով), հիպոթալամուսը արտազատում է կորտիկոտրոպին-ռիլիզինգ հորմոն (ԿՌՀ, կորտիկոլիբերին): ԿՌՀ -ը ազդում է հիպոֆիզի վրա, որն էլ իր հերթին սինթեզում և արտազատում է ԱԿՏՀ: ԱԿՏՀ -ը խթանում է մակերիկամների կողմից գլյուկոկորտիկոիդների արտազատումը: Արյան մեջ գլյուկոկորտիկոիդների բարձր կոնցենտրացիաները կանխում են ԿՌՀ -ի և ԱԿՏՀ -ի սինթեզը՝ բացասական հետադարձ կապի միջոցով: ԱԿՏՀ թեստավորման կլինիկական նշանակությունը • Արյան պլազմայում ԱԿՏՀ չափումը օգնում է գնահատել մակերիկամների և հիպոֆիզի ֆունկցիան կորտիզոլի արտադրության խանգարումների դեպքում։ • ԱԿՏՀ-ի բարձր մակարդակը բարձր կորտիզոլի հետ ենթադրում է Քուշինգի հիվանդություն (ԱԿՏՀ արտադրող հիպոֆիզի ադենոմա)։ • ԱԿՏՀ-ի բարձր մակարդակը ցածր կորտիզոլի հետ ենթադրում է առաջնային մակերիկամային անբավարարություն (Ադիսոնի հիվանդություն)։ • ԱԿՏՀ-ի ցածր կամ նորմալ մակարդակը ցածր կորտիզոլի հետ ենթադրում է երկրորդային կամ երրորդային մակերիկամային անբավարարություն՝ հիպոֆիզի կամ հիպոթալամիկ դիսֆունկցիայի պատճառով։ Հիպոֆիզի կողմից չարտադրվող ԱԿՏՀ-ն հայտնի է որպես էկտոպիկ ԱԿՏՀ։ Սա հաճախ կապված է թոքերի մանր բջջային քաղցկեղի հետ։ Հազվադեպ դեպքերում էկտոպիկ ԱԿՏՀ-ն կարող է առաջանալ թիմուսի (ուրցագեղձ) ուռուցքների, ենթաստամոքսային գեղձի ադենոկարցինոմաների կամ բրոնխիալ ուռուցքների պատճառով։ Այս ուռուցքները հաճախ արտազատում են ԱԿՏՀ նախորդներ (POMC և pro-ACTH):

Բիոռեվիտալիզացիան մաշկի խորը խոնավացման և երիտասարդացման ժամանակակից և բարձր արդյունավետ մեթոդ է։ Պրոցեդուրայի ընթացքում հիալուրոնաթթվի միկրոներարկումներ են կատարվում մաշկի միջին շերտ (դերմիս)։ Սա ակտիվացնում է բնական բջջային թարմացումը, խթանում կոլագենի և էլաստինի արտադրությունը, բարելավում միկրոշրջանառությունը և վերականգնում մաշկի ամրությունը, թարմությունը և փայլը։ Ոչ մի քսուք չի կարող ապահովել նույնքան խորը խոնավացնող և վերականգնող ազդեցություն, որքան բիոռեվիտալիզացիան. ահա թե ինչու է այն հաճախ կոչվում «երիտասարդության ներարկում»։ Ինչպես է աշխատում պրոցեդուրան Սեանսից առաջ մաշկը մանրակրկիտ մաքրվում է, և անհրաժեշտության դեպքում կարող է կիրառվել տեղային անզգայացնող միջոց։ Այնուհետև, բժիշկը հիալուրոնաթթուն է ներարկում ՝ օգտագործելով չափազանց բարակ ասեղ։ Բուժումից հետո կարող են հայտնվել փոքր պապուլներ (մանրիկ բշտիկներ), որոնք անհետանում են 2–4 օրվա ընթացքում։ Պրոցեդուրան տևում է մոտ 30–60 րոպե, կախված բուժվող հատվածից (դեմք, պարանոց, դեկոլտե, ձեռքեր, ծնկներ և այլն)։ Ե՞րբ սպասել արդյունքների Արդեն մի քանի օրվա ընթացքում տեսանելի բարելավումներ կարելի է նկատել. մաշկը դառնում է ավելի հարթ, խոնավեցված և փայլուն։ Ամեն սեանսի հետ ազդեցությունը կուտակվում է. նվազում են մանր գծերը, մաշկը ձգվում է և ավելի թարմ ու երիտասարդ տեսք է ստանում։ Ամբողջական կուրսից հետո ձեր մարմինը սկսում է արտադրել սեփական հիալուրոնաթթուն, իսկ արդյունքները պահպանվում են վեց ամիս կամ ավելի երկար։ Ովքե՞ր կարող են օգտվել 25–35 տարեկաններ․ կանխարգելում է վաղաժամ ծերացման նշանները և չորությունը։ 40+ տարեկաններ․ բարելավում է առաձգականությունը, պայքարում թուլացման դեմ և հավասարեցնում մաշկի երանգը։ 50+ տարեկաններ․ նվազեցնում է խորը կնճիռները, վերականգնում ամրությունը և հակադարձում արևի վնասը։ Օգտակար է նաև հոգնած կամ սթրեսային մաշկի, արևի ազդեցությունից հետո կամ լազերային և պիլինգային բուժումներից հետո։ Ի՞նչ խնդիրներ է լուծում • Մանր և խորը կնճիռներ • Չորություն և անփայլություն • Ամրության և տոնուսի կորուստ • Հիպերպիգմենտացիա և արևային բծեր • Ակնե, լայնացած ծակոտիներ, անհավասար կառուցվածք • Սպիներ և ձգվող հետքեր Կարելի՞ է այն համատեղել այլ բուժումների հետ Անշուշտ։ Բիոռեվիտալիզացիան կատարյալ կերպով զուգակցվում է բոտուլինային թերապիայի, քիմիական պիլինգների, լազերային երիտասարդացման և այլ էսթետիկ բուժումների հետ ՝ ուժեղացված արդյունքների համար։ Անվտանգություն և հարմարավետություն Պրոցեդուրան լիովին անվտանգ է, իրականացվում է որակավորված կոսմետիկ բժիշկների կողմից և հարմար է մաշկի բոլոր տեսակների համար ՝ ամբողջ տարին։Դալիմեդ ԲԿ-ում բիոռեվիտալիզացիան իրականացվում է հավաստագրված մասնագետների կողմից ՝ օգտագործելով առաջադեմ պրոդուկտներ և անհատականացված պրոտոկոլներ ՝ հարմարեցված ձեր մաշկի կարիքներին։ Մեր բժիշկները կմշակեն երիտասարդացման իդեալական պլան ՝ հիմնվելով ձեր տարիքի, մաշկի վիճակի և ցանկալի արդյունքի վրա։ Տվեք ձեր մաշկին առողջություն, փայլ և երիտասարդություն. գրանցվեք Դալիմեդում բիոռեվիտալիզացիայի սեանսին այսօր։

Ադրենարխեն երեխայի բնական զարգացման փուլ է, երբ մակերիկամները սկսում են արտադրել ավելի շատ դեհիդրոէպիանդրոստերոն (DHEA) հորմոն։ Այս գործընթացը սովորաբար տեղի է ունենում 6-8 տարեկանում և մոտ երկու տարի առաջ է սկսվում, քան իրական սեռական հասունացումը՝ պուբարխեն։ DHEA հորմոնը նախահորմոն է, այսինքն՝ այն փոխարկվում է ավելի ակտիվ հորմոնների՝ անդրոգենների (տեստոստերոն, անդրոստենդիոն) և էստրոգենի։ Դրանք մասնակցում են սեռական հասունացմանը, վերարտադրողական առողջության պահպանմանը և մարմնի աճին։ Արյան մեջ այն հիմնականում շրջանառվում է DHEA-սուլֆատ (DHEAS) ձևով, որի առկայությունը վկայում է ադրենարխեի սկզբի մասին։ Սակայն դա երեխաների մոտ սովորաբար չի հետազոտվում, քանի որ բնական գործընթաց է։ Ինչ է տեղի ունենում ադրենարխեի ընթացքում Ադրենարխեի ժամանակ մակերիկամների կեղևը (արտաքին շերտը) շարունակում է զարգանալ, հատկապես՝ նրա խորքային՝ zona reticularis շերտը։ Այդ զարգացման արդյունքում արտադրվում է DHEA, որը փոխարկվում է անդրոգենների և խթանում հետևյալ փոփոխությունները․ • Ճարպագեղձեր․ արտադրում են սեբում՝ մաշկը պաշտպանող և խոնավությունը պահպանող նյութ, որն էլ նպաստում է մարմնի հոտի առաջացմանը։ • Ապոկրին գեղձեր․ գտնվում են թևատակերի և սեռական շրջանի հատվածներում և ակտիվանում են մակերիկամային հորմոնների ազդեցությամբ։ Կարևոր է տարբերել ադրենարխեն գոնադարխեից, երբ հասունանում են ձվարանները կամ ամորձիները և սկսում արտադրել հիմնական սեռական հորմոնները (էստրոգեն կամ տեստոստերոն)։ Դրանք տարբեր, բայց փոխկապակցված գործընթացներ են։ Վաղ ադրենարխե Վաղ ադրենարխեն նկատվում է, երբ մազերը և մարմնի հոտը ի հայտ են գալիս մինչև 8 տարեկանում աղջիկների, կամ 9 տարեկանում տղաների մոտ։ Սա սովորաբար անվնաս է, սակայն երբեմն շփոթվում է վաղ սեռական հասունացման հետ, որն ուղեկցվում է կրծքի կամ սեռական օրգանների մեծացմամբ։ Վաղաժամ ադրենարխե ունեցող երեխաները հաճախ իրենց տարիքի համար միջինից բարձրահասակ են։ Պատճառը հստակ հայտնի չէ, բայց աղջիկների մոտ ավելի հաճախ է հանդիպում։ Որպեսզի բացառվեն այլ հիվանդություններ՝ բնածին մակերիկամային հիպերպլազիա, հորմոնալ ուռուցքներ կամ արտաքին անդրոգենների ազդեցություն, մանկաբույժը կարող է նշանակել զննություն և հետազոտություններ։ Մոտ 90% դեպքերում վաղ մազածածկույթը պայմանավորված է հենց վաղ ադրենարխեով։ Վաղ ադրենարխեն սովորաբար անվնաս է և բուժում չի պահանջում։ Սակայն հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ այն կարող է փոքր-ինչ բարձրացնել գերքաշի, ինսուլինային ռեզիստենտության, պոլիկիստոզ ձվարանների համախտանիշի (PCOS) և հոգեկան տրամադրության խանգարումների ռիսկը։ Հոգեբանական առումով, վաղ հասունացող երեխաները երբեմն զգում են ամաչկոտություն կամ անհարմարություն։ Ադրենարխեն դադարեցնելու կամ կանխելու դեղամիջոց չկա։ Որոշ դեպքերում այն կապված է ցածր ծննդական քաշի, նախածննդյան ծննդաբերության, կամ ուղեղային վնասվածքների հետ։ Եզրակացություն Ադրենարխեն և պուբարխեն երեխայի աճի բնական և առողջ փուլեր են։ Թեև վաղ ադրենարխեն կարող է անհանգստացնել ծնողներին, այն հազվադեպ է վկայում հիվանդության մասին։ Եթե երեխան վաղ ցուցաբերում է սեռական հասունացման նշաններ կամ հոգեբանական դժվարություններ, ցանկալի է դիմել մանկաբույժի կամ մանկական հոգեբանի՝ զարգացման գնահատման և աջակցության համար։

Դեհիդրոէպիանդրոստերոն սուլֆատը (DHEA-S ) ստերոիդային հորմոն է, որը սինթեզվում է մակերիկամների ցանցային գոտում՝ ադրենոկորտիկոտրոպ հորմոնի (ԱԿՏՀ) ազդեցության տակ։ Ինչպես մյուս ստերոիդները, DHEA-S-ը սինթեզվում է խոլեստերինից։ DHEA-S-ը համարվում է պրոհորմոն: Այն հորմոնալ առումով իներտ է, բայց կարող է փոխակերպվել այլ, ավելի հզոր անդրոգենների և էստրոգենների։ Այն մակերիկամների ֆունկցիայի կարևոր մարկեր է և օգտակար է տարբեր էնդոկրին խանգարումների ախտորոշման համար, ինչպես նաև երեխաների մոտ վաղաժամ ադրենարխեի գնահատման համար։ Պտղի զարգացման ընթացքում DHEA-S-ը արտադրվում է մակերիկամներում, նրա մակարդակը արագորեն նվազում է կյանքի առաջին տարվա ընթացքում, որից հետո նորից ավելանում է ադրենարխեի (շուրջ 6-8 տարեկան) ժամանակ, աստիխճանաբար աճելով սեռական հասունացման ընթացքում, հասնում է իր գագաթնակետին 20-30 տարեկան հասակում: Այնուհետև DHEA-S-ի մակարդակը կայուն նվազում է: Արական սեռի մոտ մակերիկամները կազմում են անդրոգենների ընդհանուր արտադրության միայն փոքր մասը, մինչդեռ վերարտադրողական տարիքի կանանց մոտ մակերիկամների դերը անդրոգենների արտադրության մեջ ավելի արտահայտված է: Կանանց մոտ DHEA-S մակարդակի բարձրացումը կարող է առաջացնել հիպերանդրոգենիզմի նշաններ (հիրսուտիզմ, ակնե, վիրիլիզացիա): Տղամարդիկ սովորաբար ասիմպտոմատիկ են, սակայն ծայրամասային հյուսվածքներում անդրոգեններից էստրոգենների առաջացման հետևանքով երբեմն կարող է նկատվել էստրոգենների թեթև ավելցուկ: DHEAS-ի բարձր մակարդակի հաճախակի պատճառներն են՝ 1. Անդրոգեն արտազատող մակերիկամների ուռուցքներ (ադենոմաներ կամ քաղցկեղներ), հատկապես, երբ DHEAS-ը զգալիորեն բարձրացված է ( նորմայից ավելի քան 5 անգամ բարձր) 2. Բնածին մակերիկամների հիպերպլազիա 3. Պոլիկիստոզ ձվարանների համախտանիշ (PCOS), հաճախ թեթևից մինչև միջին մակարդակի բարձրացումով DHEAS-ի ցածր մակարդակի հաճախակի պատճառներն են՝ 1. Մակերիկամների անբավարարություն, ինչպիսիք են Ադիսոնի հիվանդությունը կամ հիպոպիտուիտարիզմի պատճառով երկրորդային մակերիկամային անբավարարությունը 2. Սուբկլինիկական կամ արտահայտված հիպերկորտիզոլիզմ 3. Ծանր համակարգային հիվանդություններ, սուր սթրես, քրոնիկ վիճակներ, ինչպիսին է անորեքսիան DHEAS-ը ազդում է իմունային մոդուլյացիայի, բորբոքման և նեյրոնային պաշտպանության վրա. ցածր մակարդակները կապված են ճանաչողական անկման և տրամադրության խանգարումների հետ։ Կարևոր է հորմոնի մակարդակի պարբերական վերահսկումը, քանի որ դրա շեղումները կարող են վաղ փուլում մատնանշել մակերիկամային կամ հորմոնալ խանգարումներ։ Ժամանակին DHEA-S-ի հետազոտությունը նպաստում է ճիշտ ախտորոշմանն ու արդյունավետ բուժման ընտրությանը։

Աշնանային գեղեցիկ օրերի և գույների հետ միաժամանակ հաճախանում են վերին շնչուղիների վարակները կամ սուր շնչառական վիրուսները, որոնց ժողովուրդը, հաճախ, անվանում է սեզոնային մրսածություն։ Եկեք միասին հասկանանք, թե ինչպես են երեխաները վարակվում այս վիրուսներով և ինչ է պետք անել դրանց կանխարգելման նպատակով։ Վերին շնչուղիների վարակներն օդակաթիլային ճանապարհով փոխանցվող (իրար «վրա» հազալ/փռշտալ, մեկ այլ վարակված անձի կենցաղային իրերին/խաղալիքներին ձեռք տալ, նույն սպասքից օգտվել), ինքնասահմանափակվող սեզոնային վիրուսային հիվանդություններ են։ Սովորաբար սկսվում են աշնանը` շարունակվելով մինչև գարնան վերջ (կամ, ինչպես ասում են, ուսումնական տարվան զուգընթաց)։ Ախտանշանները հիմնականում հետևյալն են․ • Ջերմության հանկարծակի և հաճախակի բարձրացում (38°C և ավել) • Դող, սարսուռ • Գլխացավ, մկանացավ, մարմնի կոտրատվածության զգացում • Կոկորդում քերոց • Հազ • Քթահոսություն • Երբեմն՝ փսխումներ կամ փորլուծություն Շնչառական վիրուսները հիմնականում ախտահարում են վերին շնչուղիները՝ քթըմպանը, կոկորդն ու շնչափողը, սակայն երբեմն հնարավոր է նաև բրոնխների ախտահարում։ Հիվանդությունն առավել հաճախ տևում է մինչև մեկ շաբաթ, երբեմն՝ մի փոքր ավելի երկար։ Ինչ անել վիրուսային վարակների դեպքում Երբ երեխան վարակվում է, կարևորը նրա ինքնազգացողության թեթևացումն ու բարդությունների կանխարգելումն է։ • Առաջարկեք հնարավորինս շատ հեղուկներ (ջուր)։ • Մաքրեք քթի լորձաթաղանթը ֆիզիոլոգիական լուծույթով (NaCl 0.9%) կամ ծովային աղ պարունակող սփրեյերով։ • Ջերմության բարձրացման դեպքում կարելի է տալ Ացետամինոֆեն (Պարացետամոլ) կամ Իբուպրոֆեն (Նուրոֆեն)՝ ըստ տարիքին և քաշին համապատասխան՝ մանկաբույժի ցուցմամբ։ • Ապահովեք սենյակի մշտական օդափոխում և խոնավություն։ • Հազի դեպքում մեղրը կարող է օգտակար լինել 1 տարեկանից բարձր երեխաների համար (փոքրերի մոտ՝ բոտուլիզմի վտանգի պատճառով, չի թույլատրվում)։ Կարևոր փաստեր դեղորայքի վերաբերյալ Իբուպրոֆենը չի օգտագործվում ջրազրկված կամ շարունակաբար փսխող երեխայի մոտ։ Ասպիրինը արգելվում է մինչև 12 տարեկանը։ Հակավիրուսային մոմիկները (վիֆերոն, գենֆերոն) ապացուցված արդյունավետություն չունեն և հաճախ շփոթվում են ջերմիջեցնողների հետ, ինչը վտանգավոր է բարձր ջերմության ժամանակ։ Միակ ապացուցված հակավիրուսային դեղամիջոցը Օզելտամիվիրն է (Տամիֆլյու)՝ կիրառվում է հաստատված գրիպի դեպքում, հիվանդության առաջին օրերից և միայն մանկաբույժի նշանակմամբ։ Երբ է պետք անհապաղ դիմել բժշկի Եթե նկատում եք, որ երեխայի մոտ առկա է․ • Հաճախացած կամ դժվարացած շնչառություն • Ցիանոտիկ (կապտավուն) շուրթեր • Միջկողային տարածությունների ներքաշումներ • Ցավ կրծքավանդակում • Ուժեղ մկանացավ՝ քայլելուց հրաժարում • Ջրազրկում (երբ չի միզում 8 ժամ և ավել, ունի բերանի չորություն կամ լացում է անարցունք) • Թուլություն կամ արձագանքի բացակայություն • Ցնցումներ • Ջերմության կայուն բարձրացում (40°C և ավել) • Երեխան 3 ամսականից փոքր է • Ախտանշանները վատթարանում են կամ կրկնվում օրեր անց • Կա խրոնիկ հիվանդություն (օր.՝ շաքարային դիաբետ, ասթմա) Շնչառական վիրուսային վարակների կանխարգելման նպատակով, կարևոր է սովորեցնել երեխաներին հաճախակի լվանալ ձեռքերը (մասնավորապես՝ դրսից տուն վերադառնալիս), սնվել առողջ և բազմազան (միրգ-բանջարեղենի գերակշռմամբ, կալորիական), սահմանափակել շփումը հիվանդ անձանց հետ և ինչպես նաև ժամանակին ստանալ ազգային օրացույցով սահմանված բոլոր պատվաստումները (ներառյալ գրիպի վիրուսի դեմ սեզոնային պատվաստումը)։ Այսպիսով՝ հետևեք և սովորեցրեք Ձեր երեխաներին պահպանել հիգիենայի կանոնները, սնվել առողջ և բազմազան, ունենալ բավարար ֆիզիկական ակտիվություն և առողջ քուն: