Ամառն ու երեխաները

Խոլեստերինի մակարդակի իջեցումը պահանջում է համապարփակ մոտեցում, որը ներառում է ինչպես կենսակերպի փոփոխություններ, այնպես էլ, որոշ դեպքերում, դեղամիջոցների ընդունում:Կենսակերպի փոփոխություններ 1.Առողջ սնունդ: Սնունդը կարևոր դեր է խաղում խոլեստերինի մակարդակի վերահսկման գործում: Բժիշկները խորհուրդ են տալիս բացառել տրանսճարպերը և սահմանափակել հագեցած ճարպերի օգտագործումը: Կարևոր է նաև հետևել սննդի կալորիականությանը՝ քաշի ավելացումից խուսափելու համար: Շեշտը դրվում է բազմազան և սննդարար սննդի վրա՝ մրգեր, բանջարեղեն, ամբողջահատիկ մթերքներ և անյուղ սպիտակուցներ: 2.Առողջ քաշի պահպանում: Ավելորդ քաշը գործոններից է, որը բարձրացնում է ցածր խտության լիպոպրոտեինների (ԼԽԼ, վատ խոլեստերին) մակարդակը և իջեցնում է բարձր խտության լիպոպրոտեինների (ԲԽԼ, լավ խոլեստերին) մակարդակը: Սա հատկապես արդիական է մետաբոլիկ համախտանիշ ունեցող մարդկանց համար՝ վիճակների ամբողջություն, որոնք մեծացնում են սրտանոթային հիվանդությունների ռիսկը: 3.Ֆիզիկական ակտիվություն: Կանոնավոր վարժանքները նպաստում են տրիգլիցերիդների և ԼԽԼ-ի իջեցմանը՝ միաժամանակ բարձրացնելով ԲԽԼ-ը: Ֆիզիկական ակտիվություն ծանրաբեռնվածությունը պետք է քննարկել բուժող բժշկի հետ, հատկապես եթե նախկինում սպորտով չեք զբաղվել: 4.Սթրեսի մակարդակի իջեցում: Մշտական սթրեսը կարող է բացասաբար ազդել խոլեստերինի մակարդակի վրա՝ մեծացնելով ԼԽԼ-ը և իջեցնելով ԲԽԼ-ը: Սթրեսի դեմ պայքարի մեթոդները՝ մեդիտացիայից մինչև զբոսանքներ, կարող են օգտակար լինել: 5.Ծխելը թողնել: Ծխելը թողնելով՝ դուք կարող եք բարձրացնել ԲԽԼ-ի մակարդակը, որն օգնում է ԼԽԼ-ը հեռացնել օրգանիզմից: Սա սրտանոթային առողջության բարելավման ամենաարդյունավետ քայլերից մեկն է: 6.Որակյալ քուն: Յուրաքանչյուր գիշեր 7-ից 9 ժամ քունը նույնպես ազդում է խոլեստերինի մակարդակի վրա: Քնի պակասը կարող է նպաստել դրա բարձրացմանը: Դեղորայքային թերապիա Երբ կենսակերպի փոփոխությունները բավարար չեն, բժիշկները կարող են նշանակել խոլեստերինի մակարդակը իջեցնող դեղեր: Կան նման դեղամիջոցների տարբեր տեսակներ, որոնցից յուրաքանչյուրն ունի իր ազդեցության մեխանիզմը և հնարավոր կողմնակի ազդեցությունները: Կարևոր է ճիշտ դեղամիջոց ընտրել բուժող բժշկի հետ խորհրդակցելով: Այնուամենայնիվ, նույնիսկ դեղորայք ընդունելիս կարևոր է շարունակել հետևել առողջ ապրելակերպին՝ սնունդը, ֆիզիկական ակտիվությունը և վնասակար սովորույթներից հրաժարվելը մնում են կարևոր: Բուժման լրացուցիչ մեթոդներ 1.Լիպոպրոտեինային աֆերեզ: Ժառանգական հիպերխոլեստերինեմիա (FH) ունեցող որոշ հիվանդների կարող է անհրաժեշտ լինել աֆերեզի պրոցեդուրա: Հատուկ սարքավորումների միջոցով ԼԽԼ-ը հեռացվում է արյունից, որից հետո մնացած արյունը վերադարձվում է օրգանիզմ: 2.Կենսաբանական ակտիվ հավելումներ: Շուկայում առկա են բազմաթիվ հավելումներ, որոնք խոստանում են իջեցնել խոլեստերինը: Սակայն դրանցից ոչ բոլորն են ապացուցել իրենց արդյունավետությունը: Ահա թե ինչ է ցույց տալիս հետազոտական բազան: •Բույսերի ստանոլներ և ստերոլներ հատկապես սննդի հետ ընդունելիս, կարող են իջեցնել խոլեստերինի մակարդակը: •Սոյայի մթերքները կարող են թեթև դրական ազդեցություն ունենալ: Սակայն սոյայի մթերքներն ավելի արդյունավետ են, քան հավելումները: •Ամբողջական կտավատի սերմը և կտավատի լիգնանները օգնում են իջեցնել խոլեստերինի մակարդակը, բայց կտավատի յուղը՝ ոչ: •Սխտորի հավելումները կարող են փոքր-ինչ իջեցնել խոլեստերինը, բայց դրանց ազդեցությունը զգալիորեն թույլ է, քան դեղամիջոցներինը: Ցանկացած հավելում ընդունելուց առաջ անպայման խորհրդակցեք բժշկի հետ: Դրանցից մի քանիսը կարող են կողմնակի ազդեցություններ առաջացնել կամ փոխազդել դեղորայքի հետ:

Առաջին բաներից, որ նորաթուխ ծնողները կարող են նկատել ծնվելուց հետո՝ իրենց երեխայի մաշկի կամ աչքերի դեղնավուն երանգն է: Այս վիճակը, որը հայտնի է որպես նորածնային դեղնախտ, չափազանց տարածված է: Այն կարող է առաջանալ ժամանակին ծնված երեխաների մինչև 60%-ի և անհաս նորածինների մինչև 80%-ի կյանքի առաջին շաբաթում: Թեև այն սովորաբար անվնաս է և ժամանակավոր, հասկանալը, թե ինչու է դեղնախտը (դեղնուկը) առաջանում, և երբ այն կարող է ազդարարել ավելի լուրջ խնդրի մասին, կարևոր է յուրաքանչյուր ծնողի համար:Ի՞նչ է նորածնային դեղնախտը և ինչո՞ւ է այն առաջանում:Նորածինների մոտ դեղնախտ առաջանում է, երբ երեխայի արյան մեջ չափից ավելի շատ բիլիռուբին կա՝ վիճակ, որը կոչվում է հիպերբիլիռուբինեմիա: Բիլիռուբինը դեղին պիգմենտ է, որն առաջանում է արյան կարմիր բջիջների նորմալ քայքայման ժամանակ: Ծնվելուց առաջ մայրական լյարդն է կատարում բիլիռուբինը երեխայի համար հեռացնելու ողջ աշխատանքը, սակայն ծնվելուց հետո այդ աշխատանքը փոխանցվում է երեխայի սեփական լյարդին, որը, հնարավոր է, դեռ լիովին զարգացած չէ: Եթե լյարդը չի կարողանում բիլիռուբինը բավականաչափ արագ զտել, նյութը սկսում է կուտակվել երեխայի մարմնում՝ նրա մաշկին և աչքերին տալով դեղին երանգ: Այս դեղնությունը սովորաբար սկսվում է դեմքից և կարող է տարածվել կրծքավանդակի, որովայնի, ձեռքերի և ոտքերի վրա՝ բիլիռուբինի մակարդակի բարձրացման հետ մեկտեղ: Այն ամենահեշտը նկատվում է բնական լույսի ներքո, իսկ ավելի մուգ մաշկ ունեցող երեխաների մոտ այն կարող է ավելի նկատելի լինել աչքերի վրա:Նորածնային դեղնախտի տեսակները:Ոչ բոլոր դեղնախտերն են նույնը. Կան մի քանի տեսակներ, յուրաքանչյուրը տարբեր պատճառներով և ժամանակահատվածներով.1.Ֆիզիոլոգիական դեղնախտ: Սա ամենատարածված տեսակն է և որոշ չափով հանդիպում է գրեթե բոլոր նորածինների մոտ: Սովորաբար այն հայտնվում է ծնվելուց հետո 2-ից 3 օրվա ընթացքում և անհետանում է ինքնուրույն՝ մեկից երկու շաբաթվա ընթացքում: Սա երեխայի՝ արգանդից դուրս կյանքին հարմարվելու բնական մասն է:2.Կրծքով կերակրման դեղնախտ: Սա կարող է զարգանալ կյանքի առաջին շաբաթում, երբ երեխան բավարար քանակությամբ կրծքի կաթ չի ստանում: Դա կարող է պայմանավորված լինել կրծքին կպնելու դժվարություններով, դանդաղ կաթնարտադրությամբ կամ հազվադեպ կերակրումներով: Ավելի քիչ կերակրումը նշանակում է ավելի քիչ աղիքային աշխատանք, ինչը հանգեցնում է մարմնից բիլիռուբինի ավելի դանդաղ դուրս բերմանը:3.Մայրական կաթի դեղնախտ: Սա տարբերվում է կրծքով կերակրման դեղնախտից: Սովորաբար այն հայտնվում է առաջին շաբաթից հետո և կարող է տևել մեկ ամիս կամ ավելի: Այս դեպքում մոր կաթի որոշակի նյութեր կարող են խանգարել երեխայի լյարդին դուրս բերել բիլիռուբինը: Թեև այն մտահոգիչ է թվում, մայրական կաթի դեղնախտը սովորաբար անվնաս է և չի պահանջում կրծքով կերակրումը դադարեցնել:4.Դեղնախտ՝ պայմանավորված բժշկական վիճակներով: Որոշ հազվագյուտ դեպքերում դեղնախտը կարող է պայմանավորված լինել առողջության հիմքում ընկած խնդիրներով, ինչպիսիք են.•Արյան խմբի անհամատեղելիությունը մոր և երեխայի միջև •Կապտուկներ ծննդաբերության ժամանակ (որոնք մեծացնում են կարմիր արյան բջիջների քայքայումը) •Վարակներ, ինչպիսիք են սեպսիսը •Լյարդի խնդիրները, ներառյալ լեղուղիների ատրեզիան •Թթվածնի ցածր մակարդակ ծնվելիս •Կարմիր արյան բջիջների ավելցուկԴեղնախտի այս ձևերն ավելի քիչ տարածված են, բայց ավելի լուրջ են և պահանջում են անհապաղ բժշկական խորհրդտավություն:Նորածնային դեղնախտի ախտանիշներն են`Ամենաակնհայտ նշանը մաշկի և աչքերի դեղնությունն է: Սակայն ծնողները պետք է նաև հետևեն այլ նախազգուշացնող նշաններին, որոնք կարող են վկայել ծանր դեղնախտի կամ ուղեկցող բարդությունների մասին.•Վառ դեղին կամ նարնջագույն երանգով մաշկ•Չափից ավելի քնկոտություն կամ կերակրելու համար արթնանալու դժվարություն•Երեխան շատ քմահաճ է կամ դժվար է հանգստացնել•Վատ կերակրում, լինի դա կրծքով, թե շշով•Քիչ թաց կամ կեղտոտ տակդիրներԵթե դեղնախտը, կարծես, վատանում է առաջին մի քանի օրից հետո, կամ տևում է ավելի քան երկու շաբաթ, ժամանակն է զանգահարել ձեր մանկաբույժին:Ինչպե՞ս է բուժվում դեղնախտը։Շատ դեպքերում բուժում չի պահանջվում: Երբ ձեր երեխայի լյարդը հասունանում է, և նա սկսում է կանոնավոր կերակրվել, բիլիռուբինի մակարդակը բնականաբար նվազում է: Հաճախակի կերակրումները՝ օրական մոտ 10-ից 12 անգամ, օգնում են խթանել աղիքների աշխատանքը, որը հեռացնում են բիլիռուբինը կղանքի միջոցով: Այնուամենայնիվ, եթե բիլիռուբինի մակարդակը չափազանց բարձր է կամ արագ է բարձրանում, ձեր երեխայի բժիշկը կարող է առաջարկել ֆոտոթերապիա՝ անվտանգ և արդյունավետ բուժում, որն օգտագործում է հատուկ կապույտ լույսեր՝ մաշկում բիլիռուբինը քայքայելու համար.Հազվագյուտ, ծանր դեպքերում, երբ ֆոտոթերապիան բավարար չէ, կարող է անհրաժեշտ լինել բուժում, որը կոչվում է փոխանակային փոխներարկում: Սա ներառում է երեխայի արյան մի մասի փոխարինում դոնորային արյունով՝ բիլիռուբինի մակարդակը արագ նվազեցնելու համար. Բարեբախտաբար, սա հազվադեպ է անհրաժեշտ լինում:Նորածնային դեղնախտը կարող է անհանգստացնող լինել նորաթուխ ծնողների համար, կարևոր է իմանալ, որ այն սովորաբար զարգացման նորմալ մաս է: Այնուամենայնիվ, դեղնախտը կարող է լուրջ ռիսկեր պարունակել, ներառյալ ուղեղի վնասումը, եթե այն անբուժելի մնա, ուստի տեղեկացված մնալը և իմանալը, թե երբ դիմել բուժաշխատողին, կարևոր է: Եթե կասկածներ ունեք, մի հապաղեք դիմել ձեր մանկաբույժին: Վաղ հայտնաբերման դեպքում դեղնախտը գրեթե միշտ բուժելի է և ժամանակավոր:

Վիտամին A-ի դեֆիցիտն առաջանում է, երբ օրգանիզմին չի բավարարում այս նյութը նորմալ գործունեության համար։ Սա կարող է հանգեցնել տեսողության վատթարացման և նույնիսկ կուրության, ինչպես նաև մաշկի, սրտի, թոքերի, իմունային համակարգի և մարմնի հյուսվածքների հետ կապված խնդիրների։ Վիտամին A-ն կարևոր է տեսողության, նյութափոխանակության և բջիջների զարգացման համար։ Այն անհրաժեշտ է իմունային և վերարտադրողական համակարգերի առողջությունը պահպանելու համար։ Օրգանիզմն ինքնուրույն չի արտադրում վիտամին A, ուստի այն պետք է ստանալ սննդի միջոցով։Ինչպե՞ս է վիտամին A-ի դեֆիցիտն ազդում տեսողության վրա։Աչքերին անհրաժեշտ է վիտամին A՝ ցանցաթաղանթի ճիշտ աշխատանքի համար անհրաժեշտ պիգմենտներ ձևավորելու համար։ Բավարար քանակության բացակայությունը հանգեցնում է մթնշաղային տեսողության խանգարման և եղջերաթաղանթի չորության։ Սա կարող է առաջացնել եղջերաթաղանթի վնասում և, ի վերջո, տեսողության կորուստ։Օրգանիզմի ո՞ր համակարգերն են տուժում վիտամին A-ի պակասից։•Տեսողություն: պիգմենտների ձևավորման և աչքերի խոնավեցման խանգարում։•Մաշկ: չորություն, քոր, շերտազատում։•Վերարտադրողական համակարգ: բեղմնավորման դժվարություններ, անպտղություն։•Իմունիտետ: շնչուղիների վարակների բարձր ռիսկ։•Երեխաների զարգացում: դանդաղ աճ և զարգացում։Ի՞նչ նշաններ կարող են վկայել վիտամին A-ի դեֆիցիտի մասին։Առաջին ախտանիշներից մեկը մթնշաղային կուրությունն է (նիկտալոպիա). թույլ լուսավորության պայմաններում տեսողությունը վատանում է, թեև լավ լուսավորության դեպքում այն նորմալ է մնում։Ինչո՞ւ է առաջանում վիտամին A-ի դեֆիցիտ։Հիմնական պատճառները.1.Վիտամինի պակաս սննդում (հատկապես զարգացող երկրներում)։2.Լյարդի աշխատանքի խանգարումներ՝ վիտամին A-ի հիմնական պահեստարան։3.Հիվանդություններ, որոնք խոչընդոտում են ճարպերի ներծծմանը, օրինակ՝•Քրոնիկ լուծ։•Ցելիակիա։•Մուկովիսցիդոզ։•Ենթաստամոքսային գեղձի աշխատանքի խանգարումներ։•Լեղապարկի հիվանդություններ։•Ցինկի կամ երկաթի դեֆիցիտ։•Աղիքների կամ ստամոքսի վիրահատություններ։•Ալկոհոլի չարաշահում։Ինչպե՞ս ախտորոշել վիտամին A-ի դեֆիցիտը։Բժիշկը կախտորոշի՝ հիմնվելով ախտանիշների և վիտամին A-ի մակարդակի արյան անալիզի վրա։Ինչպե՞ս կանխարգելել վիտամին A-ի դեֆիցիտը։Լավագույն միջոցը հավասարակշռված սնունդն է, որը ներառում է վիտամին A-ով հարուստ մթերքներ.•Կանաչ բանջարեղեն։•Նարնջագույն և դեղին բանջարեղեն (գազար, դդում, քաղցր կարտոֆիլ)։•Մրգեր (մանգո, պապայա, սեխ, նարինջ)։•Լյարդ, տավարի միս, հավ։•Ձուկ (սաղմոն)։•Կաթնամթերք և ձու։•Վիտամին A-ով հարստացված հացահատիկային և սոյայի մթերքներ։Անհրաժեշտության դեպքում հնարավոր է ընդունել վիտամին A-ի հավելումներ։Վիտամին A-ի մակարդակի ժամանակին ստուգումը արյան անալիզի միջոցով կարող է կանխել լուրջ բարդությունները։ Ճշգրիտ ախտորոշում և պրոֆեսիոնալ մոտեցում ստանալու համար դիմեք «Դալիմեդ» բժշկական կենտրոնին:

Երբևէ մտածե՞լ եք, թե ինչու են երեխաները ստանում այդքան շատ պատվաստումներ, և ինչու են դրանք արվում խստորեն որոշակի ժամանակին։ Դա պատահականություն չէ. դա մանրակրկիտ մշակված պլան է, որը ստեղծվել է մեր երեխաներին կյանքում լավագույն մեկնարկը տալու համար։ Հայաստանում այս կարևոր ժամանակացույցը մշակվում է Հիվանդությունների վերահսկման ազգային կենտրոնի (ՀՎԱԿ) և ՀՀ Առողջապահության նախարարության կողմից՝ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (ԱՀԿ) հետ սերտ համագործակցությամբ։ Պատվաստումը պարզապես առաջարկություն չէ, այլ հանրային առողջապահության համակարգի կարևորագույն տարր է, որն անհրաժեշտ է հուսալի իմունային պատասխան և յուրաքանչյուր երեխայի ժամանակին պաշտպանություն ապահովելու համար։Ինչպե՞ս է ձևավորվում պատվաստումների օրացույցըՏարիքը, որում երեխային ներարկվում է այս կամ այն պատվաստանյութը, կամայական չէ։ Դա գիտական հետազոտությունների և գրագետ պլանավորման արդյունք է։ Պատկերացրեք սա որպես հիվանդությունների դեմ ռազմավարական պաշտպանություն։ Ժամանակացույցի ձևավորման հիմքում ընկած են երկու հիմնական գործոն.1.Իմունային համակարգի պատրաստվածություն. Պատկերացրեք, որ դուք փոքրիկ ասպետին հանձնում եք նրա առաջին վահանը։ Պատվաստանյութերն առավել արդյունավետ են այն ժամանակ, երբ երեխայի իմունային համակարգը պատրաստ է ուժեղ և երկարատև պաշտպանություն ձևավորելուն։ Պատվաստանյութը ճիշտ պահին ներարկելը առավելագույն արդյունքի գրավականն է։2.Վարակման ռիսկ. Օրացույցը հաշվի է առնում նաև այն ժամանակահատվածները, երբ երեխաները առավել խոցելի են որոշակի վարակների նկատմամբ։ Պատվաստումը կատարվում է հենց այն ժամանակ, երբ պաշտպանությունն ամենից անհրաժեշտ է։Որտե՞ղ և ինչպե՞ս են երեխաները պատվաստվումԿյանքը փրկող պատվաստումները Հայաստանում ստանալը հեշտ է։ Դրանք տրամադրվում են բացարձակապես անվճար տեղամասային պոլիկլինիկաներում: Պլանային այցելությունները, որոնք համատեղում են զննումները և պատվաստումները, սովորաբար հետևում են հստակ սխեմայի.•0–1 տարի. Այցելությունները մոտավորապես 2 ամիսը մեկ՝ զննում և հիմնական պատվաստանյութերի ներարկում։•1–6 տարի. Այցելություններ կես տարին կամ տարին մեկ անգամ, հատկապես մանկապարտեզ կամ դպրոց ընդունվելուց առաջ։Լրացուցիչ և սեզոնային պատվաստումներՍտանդարտ ժամանակացույցը ներառում է հիմնական պաշտպանությունը, սակայն երեխաներին կարող են նաև խորհուրդ տրվել լրացուցիչ պատվաստումներ.•Գրիպի պատվաստանյութ. Խորհուրդ է տրվում ամեն տարի մրսածության և գրիպի սեզոնին՝ սեզոնային բռնկումների դեմ իմունիտետն ուժեղացնելու համար։•ՄՊՎ (մարդու պապիլոմավիրուս) պատվաստանյութ. Սովորաբար ներարկվում է 13–14 տարեկանում։ Նախատեսված են նաև պատվաստման ծրագրեր դեռահասների և երիտասարդների համար։ Սա քաղցկեղի որոշակի տեսակների կանխարգելման հզոր միջոց է։•Ճանապարհորդության ռիսկի վրա հիմնված պատվաստանյութեր. Եթի ընտանիքը պլանավորում է ճանապարհորդություն կամ առկա են հատուկ ռիսկեր, բժիշկը կարող է խորհուրդ տալ հեպատիտ A-ի, կատաղության և այլ հիվանդությունների դեմ պատվաստանյութեր։Ինչու՞ է կարևոր յուրաքանչյուր դեղաչափըԱմփոփենք, թե ինչու է պատվաստումների օրացույցն այդքան կարևոր ձեր երեխայի առողջության և ամբողջ հասարակության համար.•Ժամանակը կարևոր է. Յուրաքանչյուր պատվաստում տրվում է որոշակի պահին՝ առավելագույն պաշտպանություն ապահովելու համար։•Բարձր ծածկույթն արդյունավետ է. Հայաստանը հիանալի օրինակ է։ Շնորհիվ կայուն ջանքերի և պատվաստումների նկատմամբ բարձր հավատարմության՝ երեխաների մոտ լուրջ վարակիչ հիվանդությունները վերահսկվում են ամբողջ երկրում։ Այս հավաքական պաշտպանությունն օգնում է բոլորին։•Ծնողները տեղեկացված են. Նոր թվային համակարգերի ներդրման շնորհիվ ծնողներին ավելի հեշտ է դարձել հետևել պատվաստումների ժամանակացույցին և համոզվել, որ երեխաները ամեն ինչ ստանում են ժամանակին։Եթե դուք նկատել եք, որ երեխան բաց է թողել պատվաստումը, կամ պարզապես վստահ չեք ժամկետների վերաբերյալ, մի՛ հետաձգեք։ Անմիջապես դիմեք մանկաբույժին կամ տեղական պոլիկլինիկա։