Աչքերի կոպերի և թարթիչների հիգիենա

Ռեցիդիվող պոլիխոնդրիտը հազվագյուտ, բայց լուրջ հիվանդություն է, որի ժամանակ մարդու օրգանիզմի պաշտպանական համակարգը սխալմամբ սկսում է հարձակվել սեփական աճառային հյուսվածքի վրա։ Աճառը այն ճկուն նյութն է , որը ձևավորում է մեր ականջները, քիթը, որոշ հոդեր, շնչափողը և նույնիսկ սրտի որոշ հատվածներ։ Երբ այդ հյուսվածքը վնասվում է , առաջանում են բորբոքումներ, ցավեր և փոփոխություններ։ Հիվանդությունն անվանվում է ռեցիդիվող, որովհետև այն սովորաբար ընթանում է պարբերաբար կրկնվող նոպաներով․ լինում են ժամանակներ, երբ հիվանդությունը ակտիվ է, իսկ հետո թուլանում է կամ գրեթե անհետանում։ Այդ հանգիստ շրջանից հետո նորից կարող են ի հայտ գալ բորբոքումներ։ Որո՞նք են ռեցիդիվող պոլիխոնդրիտի հիմնական նշանները Ամենից հաճախ հիվանդությունն առաջինը ազդում է ականջների աճառի վրա։ Բնորոշ է արտաքին ականջի միակողմանի կամ երկկողմանի ախտահարումը։ Ականջը կարմրում է, ցավում և ուռչում, իսկ ականջի բլթակը սովորաբար չի տուժում։ Շատ հիվանդներ նկարագրում են, որ ականջներն այրվում են կամ ցավում են նույնիսկ դիպչելիս։ Կարող է հանգեցնել «փափուկ ականջների» կամ «ծաղկակաղամբի» տեսքի զարգացմանը։ Հաջորդ տարածված ախտանշանը քթի աճառի բորբոքումն է։ Քիթը կարող է կարմրել, ցավալ և ժամանակի ընթացքում ձևափոխվել՝ առաջացնելով այսպես կոչված «թամբաձև քթի» տեսք։ Մյուս ախտանշանը կոկորդի, շնչափողի, բրոնխների ախտահարումն է, որը նույնպես հաճախ է հանդիպում։ Ի տարբերություն մյուս ախտանշանների, այն կարող է կյանքին վտանգ սպառնալ՝ բերելով շնչափողի կիսաօղերի փափկեցման, այսպես կոչված խոնդրոմալյացիայի։ Դա կարող է հանգեցնել շնչափողի կրիտիկական նեղացման՝ ստենոզի, և բերել հիվանդի շնչահեղձության։ Հիվանդների մոտ զարգանում է ձայնի խռպոտություն, շնչարգելություն, անարդյունավետ չոր հազ, պարանոցի առաջային հատվածի ցավոտություն։ Հիվանդությունն կարող է ախտահարել նաև հոդերը։ Բնորոշ է կրծոսկրի աճառային միացումների ախտահարումը, որի արդյունքում հիվանդը ունենում է ցավեր կրծքավանդակում։ Կարող են ախտահարվել ծայրամասային հոդերը՝ բերելով այտուցվածության, ցավի։ Համեմատաբար հազվադեպ հանդիպող ախտանշաններից է աչքի բորբոքային հիվանդությունները, ընդհուպ կուրության զարգացում, մաշկային դրսևորումները՝ տարաբնույթ ցանավորումների, հանգույցների, խոցերի զարգացումով, արյունաստեղծ համակարգի փոփոխությունները՝ ապլաստիկ անեմիայի զարգացումով, միզասեռական համակարգի ախտահարումներ՝ ընդհուպ երիկամային անբավարարության ձևավորումով։ Վերոնշյալ ախտանշանները շատ ավելի հազվադեպ են, քան հիմնականները (ականջի, քթի,և շնճուղիների), բայց դրանց ի հայտ գալը կարող է հիվանդությունը դարձնել կյանքին վտանգավոր։ Այս հիվանդության համար հատուկ լաբորատոր և սպեցիֆիկ հետազոտություններ չկան, ախտորոշումը դրվում է կլինիկական նշանների և հետազոտությունների համակցությամբ։ Լաբորատոր հետազոտությունների տվյալներով սպեցիֆիկ մարկերներ չկան։ Արյան ընդհանուր քննությամբ՝ բորբոքային ցուցանիշների բարձրացում։ Հնարավոր է անեմիա, լեյկոցիտոզ։ Գործիքային հետազոտություններից՝ համակարգչային շերտագրություն, ՄՌՀ՝ շնչուղիների ախտահարման գնահատման համար։ Բիոպսիա՝ երբեմն կիրառվում է , սակայն միշտ չէ, որ հաստատող է։ Հաշվի առնելով այս հիվանդության դժվար ախտորոշումը՝ հիվանդները, ցավոք սրտի, շատ ուշ են հասնում ռևմատոլոգներին։ Բուժվում են ՔԿԱ-ի, թոքաբանի, ակնաբույժի, թերապևտի մոտ, և ուղղորդվում ռևմատոլոգի հիվանդության բավականին զարգացման ուշ փուլում։ Ուստի շատ կարևոր է նեղ մասնագետների համախմբված աշխատանքը, որը կլինի ի օգուտ բուժառուի։ Նախկինում այս հիվանդությունը ուներ բավականին բարձր մահացություն, որի պատճառը ուշ ախտորոշումն էր և բուժման անէֆեկտիվությունը։ Այժմ բժշկության զարգացումը, հատկապես աուտոիմուն հիվանդությունների ախտորոշման և բուժման ասպարեզում, բերել է այս հիվանդության վաղ ախտորոշման և բուժման բավականի բարձր էֆեկտիվության։

Սրտաբանի խորհրդատվությունը կարևոր է ոչ միայն արդեն առկա խնդիրների դեպքում, այլև սրտի առողջությունը կանխարգելիչ նպատակով գնահատելու համար։ Կան մի շարք նշաններ և ռիսկային գործոններ, որոնց առկայության դեպքում բժիշկի այցելությունը պետք չէ հետաձգել։ Սրտաբանի դիմելու հիմնական ցուցումները 1. Կրծքավանդակի ցավ կամ սեղմվածություն Հատկապես, եթե ցավը ճառագայթում է դեպի թևեր, վիզ կամ մեջք։ 2. Հևոց կամ շնչառության դժվարություն Նույնիսկ փոքր ֆիզիկական ակտիվությունից հետո։ 3. Արագ կամ անկանոն սրտի զարկեր Սրտխփոցներ, հևոց կամ ուժեղացված սրտի զարկեր։ 4. Բարձր արյան ճնշում Եթե ճնշումը մշտապես բարձր է և դեղորայքը բավարար արդյունք չի տալիս։ 5. Ընտանեկան պատմություն Եթե մոտ բարեկամներից որևէ մեկը երիտասարդ տարիքից ունեցել է սրտի հիվանդություն։ 6. Շաքարային դիաբետ Դիաբետը զգալիորեն բարձրացնում է սրտի հիվանդության առաջացման ռիսկը։ 7. Բարձր խոլեստերինի մակարդակ (հիպերխոլեստերինեմիա) Եթե արյան մեջ խոլեստերինը բարձր է։ 8. Ոտքերի այտուցվածություն և հևոց Կարող են վկայել սրտի անբավարարության մասին։ Կանխարգելում և բուժում Կանխարգելման հիմնական նպատակը սրտի հիվանդությունների զարգացումը կանխելն է և ռիսկի գործոնների նվազեցումը։ Իսկ բուժումը վերաբերում է արդեն առաջացած խնդիրների վերացմանը և կառավարմանը։ Սրտամկանի ինֆարկտ Սրտամկանի ինֆարկտը զարգանում է, երբ սրտի որոշ հատվածում արյան հոսքը նվազում է կամ ամբողջությամբ դադարում՝ առաջացնելով սրտամկանի վնասում։ Ամենահաճախ դիտվող ախտանիշը կրծքավանդակի ցավն է կամ անհարմարության զգացումը սրտի շրջանում, որը կարող է ճառագայթել դեպի ուս, ձեռք, թիակ, պարանոց կամ ծնոտ։ Այլ հնարավոր ախտանիշներ են. • շնչարգելություն, • սրտխառնոց, • արտահայտված թուլություն, • սառը քրտինք, • հոգնածության զգացում։ Ինչ անել Վերը նշված գանգատներն ունենալու դեպքում անհրաժեշտ է անհապաղ դիմել բժշկի։ Ինքնաբուժությամբ զբաղվելը խիստ վտանգավոր է և կարող է հանգեցնել ծանր հետևանքների։

Մաշկի սնկային վարակները համարվում են ամենատարածված մաշկային հիվանդություններից մեկը աշխարհում, որոնք հիմնականում առաջանում են Trichophyton, Microsporum և Epidermophyton սնկերի ազդեցությամբ։ Տարածվածություն Ըստ հետազոտությունների, աշխարհում բնակչության մոտ 20–25%-ը կյանքի ընթացքում առնվազն մեկ անգամ բախվում է մաշկի սնկային ախտահարման հետ: Սնկային ախտահարումները կարող են ազդել ցանկացած տարիքի մարդկանց վրա, սակայն առավել հաճախ հանդիպում են երեխաների և սպորտով զբաղվող անձանց մոտ։ Դրանք բնորոշվում են բարձր վարակելիությամբ և հաճախակի կրկնությամբ: Բացի այդ, սնկային վարակները տարածված են նաև տաք և խոնավ կլիմայական պայմաններում ապրող բնակչության շրջանում։ Կլինիկական դրսևորումներ Սնկային ախտահարման կլինիկական պատկերը կախված է վարակված սնկի տեսակից, ախտահարման տարածքից և հիվանդի իմունային համակարգից: Հիմնական դրսևորումները ներառում են՝ շրջանաձև, կարմրավարդագույն ուրվագծերով օջախներ, որոնց կենտրոնը հաճախ մնում է սպիտակ կամ նորմալ մաշկի գույնի: Երբեմն դիտվում է քոր, այրոց, թեփոտում կամ նույնիսկ փոքր բշտիկների առաջացում՝ հատկապես միջմատնային տարածություններում կամ գլխամաշկի վրա։ Ախտորոշում Սնկային ախտահարումը ախտորոշելու համար իրականացվում է քերուկ մաշկից՝ սնկերի հայտնաբերման նպատակով: Որոշ դեպքերում իրականացվում է ցանքս՝ սնկի տեսակը որոշելու համար: Բուժում Մաշկի սնկային ախտահարումների բուժումը կախված է ախտահարման տարածքից և ծանրությունից: • Թեթև և միջին ծանրության դեպքեր – առաջին հերթին օգտագործվում են տեղային հակասնկային միջոցներ: • Ծանր կամ տարածված դեպքեր – կիրառվում են համակարգային հակասնկային դեղեր 2–6 շաբաթ, դոզան անհատականացվում է: Որոշ դեպքերում բուժման ընթացքը կարող է երկարաձգվել՝ կրկնությունների ռիսկը նվազեցնելու համար։ Կանխարգելում • Պահպանեք անձնական հիգիենայի կանոնները, մի կիսվեք անձնական իրերով։ • Լոգանք ընդունեք քրտնելուց հետո։ Մի թողեք, որ ձեր մաշկի որոշ հատվածներ խոնավ մնան։ • Մի քայլեք ոտաբոբիկ հանրային լոգարաններում, շոգեբաղնիքներում կամ հանդերձարաններում։ • Կրեք մաքուր, չոր, բամբակյա ներքնազգեստ։ • Պահեք ձեր եղունգները կարճ և մաքուր։ • Մի կիսվեք սպորտային սարքավորումներով, սրբիչներով կամ այլ անձնական իրերով այլ մարդկանց հետ։ • Հողի հետ աշխատելիս կրեք պաշտպանիչ հագուստ, ինչպիսիք են ձեռնոցները, կոշիկները, երկար տաբատները և երկարաթև վերնաշապիկները։ Նշենք նաև, որ ընտանի կենդանիները կարող են հանդիսանալ սնկային վարակների աղբյուր, ուստի անհրաժեշտ է վերահսկել նրանց հիգիենան և առողջական վիճակը։ Եզրակացություն Մաշկի սնկային ախտահարումները տարածված, բայց բուժելի հիվանդություններ են: Հաջող բուժումն ու կանխարգելումը պահանջում է ամբողջական բուժման պլան, ներառյալ տեղային և համակարգային թերապիա, հիգիենիկ միջոցառումներ և հիվանդի կրթություն: Մաշկի սնկային ախտահարման մասին իրազեկությունը և ժամանակին բուժումը նվազեցնում են սանիտարական խնդիրներն ու հիվանդության տարածումը հասարակության մեջ: Բացի այդ, առողջ ապրելակերպի խրախուսումը, ներառյալ օրգանիզմի պաշտպանական ուժերի ամրապնդումը, կարևոր դեր ունի սնկային վարակների կանխարգելման գործում։

Բոտուլիզմը հազվադեպ հանդիպող վարակիչ հիվանդություն է, որն առաջանում է Clostridium botulinum բակտերիայի պատճառով։ Վտանգը կապված է նրա արտադրած թույնի հետ։ Թույնն արգելափակում է նյարդային համակարգի աշխատանքը, առաջացնում է լուծանք (պարալիզ) և կարող է հանգեցնել մահվան, եթե ժամանակին օգնություն չցուցաբերվի։ Գոյություն ունեն հիվանդության մի քանի հիմնական ձևեր։ Ամենից հաճախ հանդիպում է սննդային ձևը, որն առաջանում է վարակված սննդամթերք օգտագործելուց հետո։ Վերքային բոտուլիզմը զարգանում է բակտերիայի սպորների՝ վերքի մեջ ընկնելու դեպքում։ Մանկական բոտուլիզմ հանդիպում է մինչև մեկ տարեկան երեխաների մոտ, երբ սպորները սկսում են բազմանալ աղիքում։ Ավելի հազվադեպ դիտվում են նաև այլ տարբերակներ՝ աղիքային կոլոնիզացիա մեծահասակների մոտ, յաթրոգեն բոտուլիզմ բժշկական պրոցեդուրաներից հետո կամ վարակման չափազանց հազվադեպ ինհալացիոն ուղին։ Բոտուլիզմի ախտանշանները և պատճառները Բոտուլիզմի առաջին նշանները հաճախ կապված են տեսողության խանգարման հետ՝ երկտեսություն, մշուշոտ տեսողություն, բիբերի լայնացում։ Առաջանում են կախ ընկած կոպեր, բերանի չորություն, կուլ տալու և խոսքի դժվարություն։ Թույնի զարգացման հետ մեկտեղ այն առաջացնում է մկանային թուլություն, աղիքային և շնչառական խնդիրներ։ Ամենավտանգավոր դրսևորումը շնչառական մկանների լուծանքն է։ Ախտանշանները կարող են տարբերվել՝ կախված ձևից․ • Սննդային բոտուլիզմ․ որովայնի ցավ, սրտխառնոց, փսխում, փքվածություն, փորկապություն, տեսողության խանգարումներ, թուլություն։ • Վերքային բոտուլիզմ․ դանդաղ զարգացում (1–3 շաբաթ), թուլություն վերքի շուրջ, հնարավոր ջերմություն, ստամոքսային ախտանշանների բացակայություն։ Պատճառը միշտ նույնն է՝ Clostridium botulinum-ի բազմացումը և թույնի արտազատումը։ Բակտերիայի զարգացման համար անհրաժեշտ են որոշակի պայմաններ՝ թթվածնի ցածր պարունակություն, աղի և շաքարի պակաս, սխալ պահպանում կամ սննդի անբավարար ջերմային մշակում։ Վարակման աղբյուրն առավել հաճախ դառնում են առանց մանրէազերծման պատրաստված տնային պահածոները։ Բոտուլիզմի բարդություններ Բոտուլիզմի գլխավոր վտանգը շնչառական անբավարարությունն է, որն արագորեն հանգեցնում է մահվան առանց ապարատային օդափոխության։ Նույնիսկ բուժումից հետո հիվանդները կարող են երկար ժամանակ զգալ թուլություն և արագ հոգնածություն։ Մկանային ուժի վերականգնումը տևում է շաբաթներ կամ ամիսներ և երբեմն բարդանում է թոքաբորբով կամ նյարդային համակարգի խանգարումներով։ Ախտորոշում Բժիշկները բոտուլիզմ են կասկածում հիվանդի գանգատների հիման վրա՝ տեսողության հանկարծակի խանգարումներ, կուլ տալու և խոսքի դժվարություններ, մկանային թուլություն։ Մեծ նշանակություն ունի նաև վերջերս օգտագործված սննդամթերքի կամ վերքերի առկայության մասին տեղեկությունը։ Ախտորոշումը հաստատելու համար օգտագործվում են արյան, կղանքի կամ փսխման զանգվածների լաբորատոր հետազոտություններ։ Նմանատիպ դրսևորումներով հիվանդությունները բացառելու համար կարող են նշանակվել լրացուցիչ հետազոտություններ․ • համակարգչային կամ մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա, • լյումբալ պունկցիա, • էլեկտրոմիոգրաֆիա։ Բուժում Թերապիայի հիմնական նպատակը թույնի արագ կապումն է և շնչառության պահպանումը։ Մեկ տարեկանից բարձր հիվանդներին ներարկում են հակաթույն (անտիտոքսին), որը կանխում է թույնի հետագա ազդեցությունը։ Շնչառական անբավարարության դեպքում անհրաժեշտ է թոքերի արհեստական օդափոխություն։ Մանուկների մոտ կիրառվում է հատուկ դեղամիջոց՝ բոտուլինային իմունոգլոբուլին (Baby BIG)։ Վերքային ձևի դեպքում բժիշկները լրացուցիչ իրականացնում են վնասված հյուսվածքների վիրաբուժական մշակում և նշանակում հակաբիոտիկներ։ Կանխատեսում Ժամանակին ախտորոշման դեպքում հիվանդների մեծ մասը ապաքինվում է։ Առաջին բարելավումները նկատվում են մի քանի ամսվա ընթացքում, սակայն լիարժեք վերականգնումը կարող է տևել մինչև մեկ տարի։ Այս ընթացքում հաճախ պահանջվում է վերականգնողական բուժում (ռեաբիլիտացիա) և աջակցող խնամք։ Կանխարգելում Բոտուլիզմը կարելի է կանխարգելել՝ պահպանելով սննդի մշակման և պահպանման կանոնները։ Սա հատկապես կարևոր է տնային պահածոյացման դեպքում։ Խորհուրդ է տրվում․ • պատրաստումից ոչ ուշ, քան 2 ժամ անց, սնունդը պահել սառնարանում, • թույնը քայքայելու համար սնունդը եռացնել առնվազն 10 րոպե, • չօգտագործել փքված կամ վնասված պահածոներ, • տնային պատրաստուկները մանրէազերծել ավտոկլավում 121°C ջերմաստիճանում առնվազն 30 րոպե, • դեն նետել տհաճ հոտով սննդամթերքը։ Վերքային բոտուլիզմի կանխարգելման համար կարևոր է ժամանակին մշակել վերքերը, չօգտագործել ոչ մանրէազերծված ասեղներ։ Բոտուլոտոքսինի ներարկումները թույլատրելի են միայն լիցենզավորված մասնագետների մոտ։