Օրթոստատիկ հիպոտենզիան զարկերակային ճնշման կտրուկ անկումն է նստած կամ պառկած դիրքից կանգնելիս: Սա կարող է առաջացնել գլխապտույտ կամ նույնիսկ ուշագնացություն:
Ի՞նչ է զարկերակային ճնշումը:
Զարկերակային ճնշումը ցույց է տալիս, թե ինչ ուժով է արյունը ճնշում զարկերակների պատերին սրտի աշխատանքի ժամանակ: Այն չափվում է սնդիկի միլիմետրերով (մմ ս.ս.) երկու ցուցանիշով:
•
Սիստոլիկ ճնշում
– երբ սիրտը կծկվում է և արյուն է մղում:•
Դիաստոլիկ ճնշում
– երբ սիրտը հանգստանում է հարվածների միջև:Ճնշումը գրանցվում է որպես սիստոլիկ/դիաստոլիկ: Նորմալ ճնշումը 120/80 մմ ս.ս.-ից ցածր է, իսկ 90/60 մմ ս.ս.-ից ներքև ճնշումը արդեն համարվում է նորմաից ցածր:
Ինչու՞ է առաջանում օրթոստատիկ հիպոտենզիան:
Պառկած կամ նստած դիրքում արյունը հեշտությամբ վերադառնում է սիրտ: Կանգնելիս արյունը կուտակվում է ոտքերում, և դրա քանակը սրտի ու ուղեղի համար նվազում է. ճնշումը ժամանակավորապես իջնում է: Հնարավոր պատճառներն են՝
•Սրտի թույլ կծկողականություն
•Վեգետատիվ նյարդային համակարգի խանգարում
•Հիվանդություններ, ինչպիսիք են Պարկինսոնի հիվանդությունը կամ Լեվիի մարմնիկներով դեմենցիա
•Երկարատև անկողնային ռեժիմ
•Արյան կամ հեղուկի կորուստ
•Մակերիկամների հետ կապված խնդիրներ
•Դեղորայքի կողմնակի ազդեցություններ
Որո՞նք են ախտանիշները:
Ախտանիշները սովորաբար ուժեղանում են առավոտյան, երբ ճնշումն ամենացածրն է: Որոշ մարդկանց մոտ դրանք բացակայում են, իսկ մյուսների մոտ վատթարանում են շոգի, տենդի կամ տաք ցնցուղի ժամանակ:
Հիմնական ախտանիշը կանգնելիս գլխապտույտն կամ թուլությունն է, որոնք անցնում են նստած կամ պառկած դիրքում:
Հնարավոր են նաև այլ նշաններ:
•Ուշագնացություն
•Տեսողության մշուշում
•Հոգնածություն, թուլություն
•Ցավ կրծքավանդակում, պարանոցում կամ ուսերում
•Կենտրոնացման խանգարում
•Գլխացավեր
•Սրտի արագ բաբախյուն
•Սրտխառնոց, քրտնարտադրություն
•Հևոց
Ինչպե՞ս է ախտորոշվում:
Բժիշկը չափում է ձեր ճնշումը պառկած, նստած և կանգնած դիրքերում: Կարող են նաև նշանակվել՝
•Արյան անալիզներ (օրինակ՝ սակավարյունության կամ շաքարային դիաբետի համար)
•ԷՍԳ՝ սրտի ռիթմը գնահատելու համար
•ԷխոՍԳ՝ սրտի աշխատանքը ստուգելու համար
•Սթրես թեստ
•Հոլթեր մոնիտորինգ
•Օրթոստատիկ թեստ թեք սեղանի վրա
Ի՞նչ բարդություններ կարող են լինել:
Օրթոստատիկ հիպոտենզիան կարող է հանգեցնել՝
•Ընկնելու, կոտրվածքների, ուղեղի ցնցումների
•Ճնշման անկում ուտելուց հետո (հատկապես ածխաջրերով հարուստ սնունդ)
•Ճնշման նվազում պառկած դիրքում
•Ինսուլտի կամ սրտային հիվանդությունների՝ ճնշման տատանումների պատճառով
•Օրգանների վնասման, եթե ճնշումը մնում է ցածր
Սովորաբար վիճակը ենթակա է վերահսկման : Պարզ միջոցառումները, օրինակ՝ անկողնուց ավելի դանդաղ վեր կենալը, օգնում են : Լուրջ բարդություններ հազվադեպ են հանդիպում:
Կարելի՞ է բուժել օրթոստատիկ հիպոտենզիան:
Լիարժեք բուժում չկա, բայց ախտանիշները կարելի է թեթևացնել՝ հետևելով բժշկի առաջարկություններին:
•Դեղորայքի ընդունում
•Հեղուկների ընդունման ավելացում
•Կոմպրեսիոն զուգագուլպաների կրում
Ինչպե՞ս նվազեցնել ռիսկը:
•Խուսափեք շատ տաք ցնցուղներից և լոգանքներից
•Խմեք բավարար քանակությամբ ջուր, սահմանափակեք ալկոհոլը, մի չափազանցեք սնունդը
•Քնեք բարձրացրած գլխով
•Դանդաղ կանգնեք, հատկապես առավոտյան
•Կատարեք թեթև վարժություններ՝ սեղմեք գնդակը, քայլեք տեղում
•Օգտագործեք կոմպրեսիոն հարմարանքներ (զուգագուլպաներ, գոտի)